Üzümün cinsine, toprağın ve arazinin özelliklerine, üretim koşullarına bağlı olarak kalitesi ve aroması değişen şarap, dünyanın her noktasında benzer şarap içme kuralları izlenerek tüketiliyor. Çok sayıda çeşide sahip uçsuz bucaksız şarap dünyası, şarap içme adabı açısından evrensel olarak kabul edilen aşamalarda birleşiyor. Heyecan verici dinamiklere sahip bu kurallar şarap tadımı deneyimine uzmanlık getirirken, farklı aromaların karakteristik yönünü ortaya çıkarıyor. İşte 10 maddede şarap içme adabı…
10 maddede şarap içme adabı
1. Saklanma sıcaklığı
Şarabın uygun sıcaklık ve koşullarda saklanmasının, şarap içme kuralları arasındaki kıymet-i harbiyesi hayli büyük. Güneş görmeyen, nemli ve hareketsiz bir ortamda yatık bir şekilde muhafaza edilen şarap, aroma ve tat dengesini de koruyor. Buzdolabında bekletilen şarap ise saflığını ve aromasını kaybediyor.
2. Mantar faktörü
Şarap ile oksijen arasındaki teması ortadan kaldıran mantar, şarabın kontrol mekanizması konumuna sahip. Mantarın çok kuru ya da nemli olması şarabın bozulmasına davetiye çıkarıyor. Mantar, şarap tadımı sırasında kötü sürprizlerle karşılaşmamak için yol gösterici bir görev üstleniyor. Keyifli bir şarap tadımı için şarabın açılmadan önce mantarın ıslaklık derecesinin kontrol edilmesi gerekiyor. Tümüyle ıslak dokulu bir mantar, şarabın oksidite olduğunu yani oksijenle temas ederek bozulduğunu gösteriyor.
3. Havalandırma
Türü ne olursa olsun her şarabın oksijenle buluştuğu, yani açıldığı an havalandırılması verimli bir şarap tadımı için altın kurallardan biri. Havalandırma işlemi şarabın içerdiği aroma ve olgunlaşma süresine göre değişkenlik gösteriyor. Bu işlem için camdan üretilen karaflar şarabın tadının bozulmaması için adeta biçilmiş kaftan! Genç kırmızı şarapların 10 dakika kadar havalandırılması yeterliyken, yıllanmış şaraplarda bu süre 1 saati bulabiliyor. Keskin aromalara sahip şarapların 1 saatten fazla havalandırılması gerekiyor.
4. Süzdürülme
Şarap, her ne kadar üretim sırasında filtrasyon aşamasından geçirilse de özellikle kırmızı şaraplarda bir miktar tortu kalabiliyor. Şarap tadımı sırasında şarabın damakta bıraktığı tat ne kadar yoğunsa içimi de o kadar keyif veriyor. Tadı ne kadar yoğun olursa olsun tortularından arındırılmayan şarapta içimin keyfi kaçabiliyor. Bu nedenle havalandırma işlemi sırasında şarap karafa aktarılırken sıkı dokunmuş bir süzgeç yardımıyla süzdürülmesi gerekiyor.
5. Servis sıcaklığı
Dünyanın en kalitelisi de olsa uygun kadehle buluşma anında uygun sıcaklık derecesinde olmayan şarap, dünyanın en kötüsü haline gelebilir. Tüm aroma ve rayihasını hissedebileceğiniz iyi bir şarap tadımı için sıcaklık derecesinin büyük önemi bulunuyor. Sıcaklık değerleri türlere göre değişiklik gösterse de 16 ile 18 derecelerde servis edilen şarap, tadımı verimli hale getiriyor. Şaraba aromasını veren bileşenler bu sıcaklık değerlerinde açığa çıkıyor. Sıcaklık değeri düştükçe aroma ve kokusunu almak zorlaşırken, yükseldikçe arka planda kalması gereken aromalar da açığa çıkarak tat ve dokusunu bozuyor.
6. Kadeh seçimi
Sofraların zarafet elçisi şarap kadehlerin yalnızca estetik görünsün diye öyle tasarlandığını sanıyorsanız yanılıyorsunuz! Şarap kadehleri içinde hapsettiği şarabın sıcaklığını ve aromasını koruyan tasarımlarıyla şarabın ortam sıcaklığından etkilenmesinin önüne geçiyor. Son dönemlerde viski bardağına benzer kadehlerde servis edilen şaraplar, kısa sürede sıcaklığını yitirdiği için aroma ve tat dengesini kaybedip, şarap tadımı için uygun koşulları ortadan kaldırıyor.
Gövdesi geniş, ağız kısmı yukarıya doğru daralan ayaklı kadehler, kırmızı şaraplar için ideal. Beyaz şaraplar için ise gövdesi daha düz kadehler uygun bir seçim olarak karşımıza çıkıyor. Köpüklü şaraplarda gövdesi düz ve yukarıya doğru genişleyen fonksiyonel kadehler tercih ediliyor.
7. Tadım sıralaması
Şarap tadımı aktivitelerinde tadılan şarapların sıralamasına aroma ve tat yoğunluğu yön veriyor. Bu tür aktivitelerde ilk olarak beyaz şarap çeşitleri sahneye çıkıyor, ardından kırmızı şaraplara geçiliyor. Şarap tadımı hafif aromalı şaraplardan aroması güçlü şaraplara doğru ilerlenerek tamamlanıyor. Her şarap arasında su ile ağzı temizlemek bir sonraki şarap tadımı için uygun damak koşullarını sağlıyor. Sek şaraplar tatlı şaraplardan, genç şaraplar yıllanmış şaraplardan önce tadılarak damakta aroma karmaşasının önüne geçiliyor.
8. Koku ve tat uyumu
Şarap içme adabı için altın kurallardan biri de şarabı küçük yudumlar halinde tadına vararak içmek. Dil ve damak arasındaki bölgede hapsedilen yudumlar, içtikten sonra bile şarabın tadının ağızda kalmasını sağlıyor. Yudumladıktan sonra bile damağa uzun süre eşlik edebilen şarap, aroma ve tat dengesi hakkında en doğru bilgiyi veriyor. Şarap tadımı sırasında koku faktörü de devreye girerek şarabın kimliği hakkında en gerçekçi tespitler sunuyor. Küçük yudumlar sayesinde kokusuyla birlikte damağı saran şarabın yoğun tadı, tüm aromaları açığa çıkaran bir etki yaratıyor.
9. Aromanın eşlikçileri: Koku ve renk
Şarap tadımı ile şarabın rengi ve kokusu arasında doğrudan bir ilişki bulunuyor. Aroma kadar şarabın kimliğinin bir parçasını oluşturan koku, şarap tadımı sırasında aromaların damakta bıraktığı tadı destekliyor. Şarabın yudumlanmadan önce kadehin hafifçe sallanarak kokusunun açığa çıkarılması, etkili bir şarap tadımı için atılacak ilk adımı oluşturuyor. İyi kalite bir şarap, aromasının yanı sıra parlak rengiyle de kendini ispatlıyor. Tortusuz, berrak ve canlı bir renge sahip şaraplarda rengin açık ya da koyu olması, kullanılan üzüm türüne bağlı olarak değişiyor. Beyaz şaraplar yıllandıkça koyulaşırken, kırmızı şarapların rengi yaş aldıkça daha açık hale geliyor.
10. Şarap tadımı aktiviteleri
Şarap tadımı aktivitelerinde deneyimlenen şarap sayısı arttıkça şarabın sarhoş edici etkisi de yükselerek deneyimlenen şarap sayısını azaltabiliyor. Yudumların miktarı ne kadar az olursa o kadar fazla şarap denenebiliyor. Bu nedenle şarap tadımı aktivitelerinde küçük yudumların yanı sıra her yudum arasında ağzın suyla çalkalanması ve küçük bir parça sade galeta tüketilmesi öneriliyor. Bu tür aktivitelere gitmeden 2 saat önce mideyi fazla yormayacak hafif yiyecekler tüketerek şarap tadımısırasında olası sağlık sorunları yaşanmasının önüne geçmek mümkün.
Şarap tadımı nasıl yapılır?
Görüldüğü gibi şarap tadımı koku, aroma ve tat dengenin tam olarak hissedilmesi için birtakım temel kurallar çerçevesinde gerçekleştiriliyor. Şarabın duyu organları kullanılarak analiz edilmesine degüstasyon, bu işi meslek haline dönüştüren uzmanlara degüstatör adı veriliyor. Ancak iyi bir şarap tadımı deneyimi yaşamak için degüstatör olmak gerekmiyor!
Kadehe dökülen az miktarda şarabı hafifçe çalkalayıp burundan derin bir nefes alıyormuşçasına koklamak tadımın ilk aşamasını oluşturuyor. Şarap uzmanları yudumların bir süre ağızda tutulmasını, sadece bir miktarının yutulmasını öneriyor. Çünkü yudumun kalan kısmında henüz keşfedilmeyen farklı aromalar bulunuyor. İşte tam da bu aşamada nefes alındığında o tatlar hızla açığa çıkıyor ve sadece birkaç saniye önce yudumlanan şarap havayla birleşerek bambaşka aromalar sunuyor. Çok baharatlı yemeklerden hoşlanmayan şarap; kırmızı et, balık ve deniz mahsullerinden oluşan hafif yemeklerle yakaladığı uyumla keyifli bir tadım deneyimi yaşatıyor. Baharatlı ve acımsı yemekler şarabın kendine has aromasını baskılayarak, onu sahnenin yıldızı olmaktan çıkarıp figüran oyuncular arasına katıyor.
İyi bir şarap tadımı nerede yapılır?
Son yıllarda Türkiye’de giderek artan butik şarap üretimi, şarap tadımı aktivitesini üretimin merkezine getirdi. Sayısı giderek artan şarap tadım evleri, üreticilerin yeni mahsullerinin lansmanını yaptıkları, şarap tutkunlarının görüşleriyle yeni aromalar geliştirdikleri, kültürler arası etkileşim yaratan sosyalleşme aracına dönüştü. Şarap dünyasını her açıdan temsil eden şarap tadım evleri ticari fonksiyonuyla da bulundukları bölgenin ekonomik ve kültürel gelişiminde de rol oynuyor. Türkiye’nin organik şarap markası haline dönüşen Gökçeada şarapları da şarap tadımı aktivitesinde yerini alarak Gökçeada’nın tanıtım yüzü haline geldi. Gökçeada’nın yeşilin bin bir tonunu barındıran ağaç ve deniziyle masmavi sularının yarattığı doğal güzelliklere kaldırılan kadehler, içilen her şarap yudumunda farklı aroma ve tatların dansını yaşatıyor.
Gökçeada şarap tadımı için öneriler
Gökçeada’nın bereketli topraklarında yetişen organik üzümlerle şarap dünyasına yeni aktörler kazandıran Nusretbey Şarapları, Gökçeada’da yer alan 2 şarap evinde dünyanın dört bir yanından şarap tutkunlarını ağırlıyor. Gökçeada’nın merkezindeki satış mağazası ve adanın en eski zeytinyağı fabrikalarından birinde konumlanan şarap evinde şarap tadım aktivitesini farklı etkinlik organizasyonlarıyla zenginleştiriyor. Adanın en eski zeytinyağı fabrikasını yaşatan Kabya Şarap Evi’nde yer alan satış mağazası, Nusret Bey Vakfı Kültür Sanat ve Doğa Müzesi ile şarap kültürünü tüm dinamikleriyle yaşatıyor. Şarabın asırlar öncesine uzanan tarihine projeksiyon tutan ambiyansıyla şarabın ruhunu yansıtan çok yönlü bir kompozisyon sunuyor. Nusretbey Şarapları, bu yönüyle de Gökçeada şarap tadımı için öneriler listesinde ilk sıralardaki yerini alıyor.
